140. rocznica urodzin Karola Irzykowskiego

23 stycznia 2013 roku mija 140. rocznica urodzin Karola Irzykowskiego, krytyka i pisarza, m.in. autora eksperymentalnej powieści autotematycznej pt. Pałuba (1903), która wyprzedza dokonania André Gide`a i Marcela Prousta, Dziesiątej Muzy  (1924) – jednej z pierwszych na świecie monografii na temat filmu, oraz wielu recenzji i szkiców krytycznych, w których podejmował  polemikę  na przykład z Witkacym i Awangardą Krakowską (Walka o treść)  lub  podsumowywał epokę Młodej Polski (Czyn i słowo). Karol Irzykowski zostawił Dziennik, w którym bardzo wnikliwie i szczerze opisał m.in. swój stan po śmierci córeczki oraz początek II wojny światowej w Warszawie.

Metoda krytyczna Irzykowskiego, jego poglądy i opinie  nie straciły aktualności, a warsztat krytyka może być wzorem dla współczesnych recenzentów. To on jest autorem takich pojęć jak „pierwiastek pałubiczny”, „punkty wstydliwe”, „garderoba duszy”.

Irzykowski był  również zapalonym szachistą, członkiem Rady Naczelnej Polskiego Związku Szachowego.

Urodziny pisarza to doskonała okazja, aby przypomnieć o ważnym dokonaniu edytorskim Wydawnictwa Literackiego:  opublikowaniu jego Pism pod redakcją naukową Andrzeja Lama. Edycję krytyczną prac już opublikowanych oraz pozostałych w rękopisach, a także rozproszonych w licznych czasopismach przygotował zespół wybitnych specjalistów, m.in. Janina Bahr, Stefan Góra, Zofia Górzyna, Jadwiga Grodzicka, Teresa Podoska, Barbara Winklowa. Nieocenioną pomocą służyli córka pisarza Zofia Irzykowska i profesor Henryk Markiewicz.

W serii  Pism Karola Irzykowskiego ukazały się następujące tomy:

o   Pałuba. Sny Marii Dunin (1976),

o   Walka o treść. Beniaminek (1976),

o   Słoń wśród porcelany. Lżejszy kaliber (1976),

o   Czyn i słowo. Fryderyk Hebbel… (1980),

o   Dziesiąta  Muza (1982),

o   Pisma teatralne, t. 1–4 (1987–1994),

o   Listy. 1897–1944 (2001),

o   Pisma rozproszone, t. 1–5 (1998-2001),

o   Dziennik, t. 1–2 (2001),

oraz  monografia  Barbary Winklowej Karol Irzykowski. Życie i twórczość, t. 1–3 (1987–1994).