Tylko. Jedna. Doba. Tak mało czasu, żeby załatwić najważniejsze sprawy. Czy to wystarczy, żeby naprawić błędy? A przecież trzeba jeszcze po prostu żyć… „Zegar nad drzwiami tyka. Głośno. Powoli. Natarczywie. Symbolicznie.” Czasomierze mamy takie same bez względu na wiek. Człowiek jeszcze nie stary, bo w wieku zaawansowanym, planuje czas, który mu pozostał. Młody człowiek ściga się z czasem. „Ale młodzian pozostaje przyklejony do swojego telefonu, przesuwając palcem po jego powierzchni z mrożącą krew w żyłach prędkością” Diane Schwebe kombinuje, co zrobić, by uratować muzeum. Jak to możliwe, że pewne drobiazgi niespodziewanie i wbrew rozsądkowi pojawiły się nie wiadomo jakim prawem. Szefowa ochrony wspominała drobne artefakty, które powinny spoczywać w ciszy, otulone tajemnicą. „Wyobrażałam sobie, że ktoś poświęcił tyle czasu na zbudowanie jednego okręcika tylko po to, żeby go pogrzebać. – Grzebienie, pachnidła i monety na opłacenie przewoźnika” Mówi się, że tylko przyjaciel dostrzega wszystkie drobiazgi i je analizuje. Gotycki mistrz, Hieronim Bosch nie wymagał, żeby wszystkie detale na jego obrazach były oglądane przez lupę. Ważne było ich znaczenie. „Wylądowała w samym środku piekielnego obrazu Boscha: dymiąca ziemia, stosy pogrzebowe, poszarpane czarne wieże sterczą jak spalone drzewa, płomienie wyskakują z czeluści, kiedy Diane leci w dół, błędnik szaleje i żołądek podchodzi do góry” A może przydałaby się jakaś prosta w obce w obsłudze aplikacja? Przecież mamy dwudziesty pierwszy wiek. „- Ładuję piekło, chwilę trzeba zaczekać. - Jest bardzo ciemno. – A potem: - O. Mój. Boże.” Resztę opowieści, napisaną przez Heather McGowan, poznajcie sami. Książka o „Przyjaciołach muzeum” ma w sobie coś tajemniczego. Zawsze, kiedy chciałem zrobić sobie przerwę na odpoczynek oczu, słyszałem cichutkie upomnienie: Jesteś pewien, że nie chcesz dalej czytać? Uczestnicząc w gorących przygotowaniach do gali, dowiedziałem się że moje niektóre zdjęcia robiłem z „perspektywy podglądacza”. Trzeba utrwalać dzieła i je odwiedzać. Wszyscy po pewnym czasie znikają, z wyjątkiem kogoś takiego jak Picasso. Zafascynowany szukałem w sieci dzieł mistrzów, uzupełniając lekturę. Nie czekam na to, co podpowie mi sztuczna inteligencja.

„Przyjaciele muzeum” Heather McGowan to powieść brawurowa, polifoniczna, ambitna i wysoce intelektualna, ale niełatwa w odbiorze. Opowiada historię jednego dnia w nowojorskim, upadającym muzeum, które w obliczu nadchodzącej gali staje się epicentrum absurdów, konfliktów i kryzysów – zarówno osobistych, jak i systemowych. Na pierwszy rzut oka jest to satyra na środowisko sztuki, lecz przy bliższym przyjrzeniu ukazuje dramat instytucji jako miejsca walki idei, pamięci i interesów. McGowan odważnie rozbiera instytucję muzeum na czynniki pierwsze, odsłaniając mechanizmy, które zazwyczaj pozostają niewidoczne dla gości eleganckich wernisaży: zakulisowe gry, zależności finansowe, moralne kompromisy oraz walkę o wpływy. Przedstawia nie tyle, czym muzea są w teorii, lecz jak faktycznie działają jako złożone maszyny uzależnione od pieniędzy, polityki i społecznych nastrojów. Instytucje, które mają pielęgnować pamięć, same cierpią na amnezję. Miejsca, które miały być neutralne, są przesiąknięte ideologią. Buduje obraz muzeum jako systemu – podobnego do korporacji, uniwersytetu czy rządu. W tej strukturze każda decyzja dotycząca wystaw, zaproszeń czy umieszczania nazwisk na ścianach ma swoje społeczne, polityczne i ekonomiczne konsekwencje.Sponsorzy mają swoje oczekiwania, kuratorzy pragną zachować wpływy, artyści starają się przemycić autentyczność, a aktywiści pukają do drzwi z żądaniem zmiany. Wszystko to McGowan przedstawia z celnym, czasem gorzkim humorem oraz przenikliwą świadomością współczesnej sfery kultury. To powieść, która bez dydaktyzmu stawia czytelnika w centrum sporu o pamięć, własność, reprezentację i prawdę. Jednocześnie autorka nie zapomina o psychologicznej głębi. Jej bohaterowie to ludzie wrażliwi, sfrustrowani, śmieszni i tragiczni zarazem. Ich emocje są prawdziwe, ich wybory zrozumiałe, a ich dramaty uniwersalne. Jednakże to właśnie tutaj zaczynają się pierwsze potencjalne trudności. Powieść ma blisko pięćdziesięciu bohaterów, z których wielu pojawia się tylko na efemeryczną chwilę, czasem jako cień, innym razem jako narrator. Ta gęstość może być męcząca.Czytelnik nie zawsze wie, kogo śledzić, z kim sympatyzować, kto mówi prawdę, a kto odgrywa rolę. To, co można uznać za ambitną polifonię, dla niektórych może być zwykłym nadmiarem.Niejednemu odbiorcy zabraknie w tej strukturze wyrazistej osi fabularnej – czegoś, co spinałoby historię i prowadziło ją przez napięcia ku rozładowaniu. To raczej organiczna sieć głosów, czasem chaotyczna, czasem nadmiernie intelektualna, co może zniechęcić czytelników poszukujących klarowności i emocjonalnej prostoty.Styl McGowan również nie każdemu przypadnie do gustu. Jest błyskotliwy, gęsty, pełen niedopowiedzeń, wspaniałych metafor i ironii, ale wymaga skupienia oraz gotowości na to, że nie wszystkie pytania znajdą odpowiedź. Autorka lubi zawieszać sens, rozbrajać pointę i podważać to, co wydaje się oczywiste. Są momenty, gdy konstrukcja dominuje nad treścią, a językowy kunszt odciąga uwagę od emocjonalnej prawdy postaci. A jednak – mimo tych wszystkich zastrzeżeń – „Przyjaciele muzeum” pozostają powieścią niezwykle angażującą i niewygodną. Autorka stawia nas w sytuacji konfrontacji z pytaniami o wartość, prawdę, władzę i sens działania w ramach instytucji, które miały chronić dziedzictwo, a często je deformują. To powieść wymagająca, ale ważna. Zamiast pocieszać, drażni. Zamiast oferować wzniosłe obrazy kultury, pokazuje jej pęknięcia.To opowieść o nas. O świecie, który próbuje zachować pozory ładu, gdy pod spodem panuje chaos. O ludziach, którzy pracują w systemach, których nie rozumieją, ale których są częścią. McGowan z brutalną czułością peroruje, że nawet najpiękniejsze galerie potrzebują wentylacji i że czasem najwięcej prawdy kryje się nie w eksponacie, ale w tym, co zostało usunięte z katalogu.