António Lobo Antunes nie pisze powieści w klasycznym sensie – jego twórczość to pieśni o ruinie człowieczeństwa, lamenty rozpaczy i echa myśli, które nigdy nie miały ujrzeć światła dziennego. „Zadupia”, wydane po raz pierwszy w 1979 roku, to jedno z jego najbardziej bolesnych, osobistych i przejmujących dzieł dotyczących wojny w Angoli. Odnoszę wrażenie, że na ten temat wciąż jest zbyt cicho. Książka ta ma formę monologu – spowiedzi weterana, który służył w Angoli podczas wojny kolonialnej. Jednak wojna ta nie toczy się jedynie na sawannie; rozrywa psychikę, degraduje tożsamość i spopiela człowieczeństwo. Czytelnik zostaje brutalnie wrzucony w świat halucynacyjnych wspomnień, w gęstą, duszną atmosferę portugalskiego dekadentyzmu. Język Antunesa jest gęsty, naszpikowany dygresjami i metaforami, często brutalny i cielesny. Zdania bywają wielokrotnie złożone, pozbawione klarownych cezur. Narrator z PTSD wielokrotnie wraca do tych samych słów i obrazów. To nie ułatwia lektury, ale jest organicznie związane z treścią – ten chaos to odbicie jego wewnętrznego rozpadu. Młody mężczyzna relacjonuje groteskowe sceny przemocy, znieczulicy i absurdów frontowego życia, sięgając do lat dzieciństwa. To wojna kolonialna – fabryka rozpadu, dodatkowo nasycona rasizmem, propagandą i bezsensem. W „Zadupiach” nie ma heroizmu. Jest brud, rozpadające się ciała, zapach gangreny i absurdalna przemoc, która dla wielu stała się codziennością. Podmiot liryczny nie potrafi kochać, nie umie współczuć, nie znajduje sensu ani w śmierci, ani w życiu. Wszystko sprowadza się do pustki, do zadupia – nie tylko geograficznego, ale i egzystencjalnego. W tle tej intymnej opowieści pojawiają się echa faszystowskiej Portugalii i tragicznego rozpadu imperium. Jednak to nie polityka dominuje – to człowiek złamany przez historię, którego nikt nie nauczył, jak przetrwać niewyobrażalne. To literatura trudna, wymagająca formalnie, nieustannie konfrontująca czytelnika z jego własnymi granicami. Antunes nie próbuje pocieszać; rozgrzebuje rany własnego narodu, ukazując, że pewnych rzeczy nie da się zapomnieć ani naprawić. Nie boi się pisać brzydko, niewygodnie i szczerze o tym, co wielu stara się przykryć pod patyną czasu.Może dlatego jego proza ma na mnie taką siłę rażenia. To jeden z tych pisarzy, którzy, mam nadzieję, otrzymają Nagrodę Nobla. Uwypukla, że słowo może być nożem, a „Zadupia” to jedno z najostrzejszych ostrzy, jakie literatura miała odwagę wytępić.