Nie mam zbyt wielu autorów, po których dzieła sięgam w ciemno, bez zastanowienia. Takich, dla których jestem w stanie pozbawić się całkowicie spotkania z Morfeuszem.Jednakże, gdy dotarła do mnie przesyłka z tą totalną powieścią zbudowaną na kanwie wydarzeń historycznych; wiedziałam, że rzucę wszystko, by oddać się jej w całości.António Lobo Antunes przy pomocy wspomnieniowych dryfów, naturalizmu, nielinearnej, szorstkiej i mrocznej narracji rozpisanej na wiele głosów,czarnego jak wnętrze socjopaty humoru oraz groteskowych elementów, kolejny już raz zajmująco opowiada o zgniliznach własnej Ojczyzny. O niechlubnych kartach zdarzeń przypominających o kolonializmie i formach eskapizmu Portugalczyków z Angoli w czasie wojny domowej i rewolucji goździków. Plastycznie rozrysowuje, czym jest post prawda. Zajmująco peroruje o metodach dehumanizacji, selektywności pamięci, przemocy arbitralnych granic i jej skutkach na psychice oraz pokłosiu działań zbrojnych na następne pokolenia. Bardzo to wszystko uniwersalne i aktualne pomimo upływu lat.Widok na to, jak przebiegało uciemiężenie i wyzysk ludności, rasizm, ostracyzm społeczny, pozbawianie przez aparat władzy godności i elementarnych praw. Na przykładzie paranteli implikuje meandry miłości oraz bolesne decyzje; w tym rozpad i przepaść, którą trudno zasypać.Jestem urzeczona wielowarstwowością i odwagą w odrywaniu mitologii narodowej niczym strupa oraz umiejętnością tegoż wirtuoza pióra w uwypukleniu bezbrzeżnego niczym niezasłużonego ludzkiego cierpienia. Nie bez znaczenia dla kołowrotka emocji i oceanu zachwytu jest fakt, iż Antunes brał udział w wojnie w Angoli. Rozlicza się z doznanej krzywdy i traumy. Porusza najgłębsze struny wrażliwości i empatii na krzywdę bliźniego. Zostawia z konstatacją, że największą bestią na świecie jest rodzaj ludzki. Anektuje w pełni uwagę. „Chwała Portugalii” wymaga odpowiedniej oprawy. Zmusza synapsy do pogłębionego działania. Odwdzięcza się mnogością refleksji. Pozostawia po sobie czytelniczy kac i trwały ślad w arteriach ciała.Żywię ogromną nadzieję, że António Lobo Antunes otrzyma w końcu Nagrodę Nobla. Tłum. Urszula Gireń

Zdarzało Wam się, że brnęliście przez książkę z mozołem, starając się rozgrzebywać każdą myśl autora, próbując zrozumieć jego styl i wyłuskać jego przekaz, że Wasz mózg wykonywał fikołki i ewolucje przy każdej nowej myśli, akapicie, stronie, że męczyliście się, ale była to męka dająca niebywałą satysfakcję, niemalże rozkosz? Znacie to uczucie? Ja lubię autorów i lubię książki, które ode mnie wymagają czegoś więcej, niż bezmyślnego przewracania stron czy minimum zainteresowania. Lubię, gdy autor rzuca mi wyzwanie. Lubię, gdy pyta się mnie - dasz radę podążyć za moimi myślami? Za moimi uczuciami? Za moim tokiem myślenia? I mimo, że bywają to przeprawy ciężkie, czuję, że dużo dzięki nim zyskuję. Teraz też się tak czuję. Świeżo po lekturze książki António Lobo Antunesa “Chwała Portugalii” mam dokładnie takie odczucia - jestem zmęczona, dumna, i diabelnie usatysfakcjonowana. . António Lobo Antunes zabiera nas w dziką podróż po kolonialnej historii Portugalii. Rozpisuje pieśń o tej historii, a konkretnie o historii Angoli, i daje ją odśpiewać swoim solistom. Najgłośniej i najmocniej w powieści tej wybrzmiewają głosy Isildy i jej dzieci, ale do chóru dołączają często głosy innych bohaterów, głosy, które czasami współbrzmią harmonijnie, innym razem znowu na siebie nachodzą, tworząc dziwną, momentami męczącą kakofonię dźwięków. Historia, którą przedstawia Antunes, nie jest ani piękna, ani przyjemna, jest za to bardzo autentyczna. Czuć w niej emocje, czuć ból, czuć niesprawiedliwość, czuć naganę systemu, który jednych wywyższał, innych spychał na dno. Autor pisze o chorobie zwanej kolonializmem, ale poświęca też sporo uwagi chorobie toczącej rodzinę, a obie te choroby jednocześnie się rozwijają spychając na dno i powoli zabijając swoich żywicieli. Ciężką sytuację rodziny Isildy i całej Angoli, która po latach kolonializmu wpadła w szpony wojny domowej, autor prezentuje na przestrzeni wielu lat, rozpoczynając od 1995 roku i wracając w przeszłość, wyciągając kolejne ciemne karty z historii swoich bohaterów. Antunes pisze wciągająco, pociągająco, daje swoim bohaterom przestrzeń na wypowiedzenie swoich myśli, na przekazanie swoich uczuć, daje im w pełni wybrzmieć, nawet gdy w strumienie świadomości bohaterów momentami wcinają się inne głosy. Autor wymaga od swojego czytelnika pełni uwagi i skupienia. W jego prozie liczy się każde słowo, a gdy się je pominie, układanka może rozpaść się na tysiąc niepasujących do siebie części. Gdy jednak odda się mu uwagę, dostanie się zapierającą dech w piersiach, monumentalną powieść, rzucającą na kolana, zachwycającą. Czytajcie. Jeśli nie spróbujecie tej wielkiej Literatury, będziecie tego żałować.

uczta literacka, jaką stanowi „chwała portulagii” jest jednocześnie swoistym wyzwaniem czytelniczym - narracja poprowadzona w stylu strumienia świadomości opowiada historię rodziny doświadczonej przez wpływy portugalskich kolonistów. gdy trójce dzieci udaje się bezpiecznie uciec z trawionej prześladowaniami angoli mogą już jako dorośli opowiedzieć nie tylko o swojej przeszłości, ale też pochylić nad kontekstem historycznym, ideologicznym i geograficznym tamtych lat. jest to historia wielogłosowa zarówno pod względem bohaterów, jak i narracji. praktycznie każdy z członków rodziny przedstawia własną perspektywę przeżytych wydarzeń, obfitujących w okrucieństwo, żal i wątpliwą nadzieję. hipnotyzująca rola oratorskich powtórzeń wiernie oddaje niezręczność ludzkich relacji, a także charakterystyczną dla rodziny jako komórki społecznej chęć wzajemnej zemsty. to głos nienawiści, jaką może czuć do siebie tylko ktoś ze sobą bezpośrednio spokrewniony, na dodatek uwikłany w rodzinne tajemnice i wzajemne wyrzuty. w końcu, a może przede wszystkim, w rodzinnym ujęciu na kształt synekdochy skupia się obraz całego portugalskiego kraju - jego problem z kipiącym rasizmem, podziałami i bolesną zależnością swój/obcy. opowieść skrząca się od sarkazmu i czarnego humoru cynicznie punktuje nietolerancję zamkniętą i przemycaną wciąż w języku, umiłowanie dla prześladowań na tle rasowym głęboko zakorzenionym w codziennym życiu i codzienną żmudną walkę o lepszy los.

Są takie powieści przed którymi czujemy respekt. Wystarczy kilka stron i już wiemy, że mamy do czynienia z dziełem wielkim, niebanalnym, wykraczającym poza utarte schematy zarówno w warstwie językowej, narracyjnej, jak i fabularnej. Powieść portugalskiego pisarza i poety to wyzwanie wymagające skupienia, poświęcenia, aby nadążyć za myślą autora, złapać wypuszczone strumienie świadomości i spróbować ułożyć sobie tę historię w jedną całość. Pomimo wysiłku, intelektualnego maratonu może się to nie udać, albo sukces będzie połowiczny. Czy to nas, czytelników satysfakcjonuje? O tak! Tak bardzo warto zmierzyć się z dziełem Antunesa, bo może się okazać, że otworzą się przed nami nowe obszary czytelniczej percepcji i umiejętności czytania między wierszami. Kilka słów o fabule Autor podzielił fabułę na dwa strumienie czasowe. Poruszamy się w latach od 1977 do 1995, od Portugalii do Angoli. Eksplorujemy temat rodziny opowiadany z perspektywy jej członków, na której odciska się przeszłość i historia kraju, w którym się urodzili. I tutaj wchodzi kolejny, jakże krytycznie potraktowany temat dumy, wielkości, chwały Portugalii w kontekście kolonializmu, traktowania społeczeństwa podporządkowanego kraju. […] bierzcie, zabijcie nas, jeśli tak wam się podoba, bierzcie, jesteśmy tu od dwudziestu albo pięćdziesięciu albo od stu albo dwustu lat, ale bierzcie mój słonecznik, moją bawełnę, moją kukurydzę, mój dom, moją pracę, pracę moich rodziców, pracę rodziców moich rodziców przed moimi rodzicami, miejsce moich nieboszczyków, bierzcie, rządzący w Lizbonie zdecydowaliście, że moje życie i bardziej niż moje życie, jego sens, należy do was […] Kilka słów o wrażeniach Antunes tnie swój tekst stylistycznymi przeskokami, miesza narracyjnym kontekstem, bawi się formą i treścią. To wszystko ma czytelnika doprowadzić do szeregu refleksji na temat kondycji państwa, jego stosunku do podlegających mu kolonii. Jest ostry, dosadny i operuje słowem bez znieczulenia. Tata zwykł wyjaśniać, że przyjechaliśmy do Afryki nie po pieniądze ani po władzę, ale po Murzynów bez pieniędzy i bez żadnej władzy, która dałaby nam iluzję pieniędzy i władzy, bo nawet gdybyśmy ją naprawdę mieli, nie mielibyśmy jej, bylibyśmy bowiem co najwyżej tolerowani, pogardliwie akceptowani w Portugalii, patrzono by na nas tak, jak my patrzymy na Beduinów, którzy dla nas pracowali, a zatem w pewnym stopniu byliśmy Murzynami innych […] Chwała Portugalii to nie tylko łyżka dziegciu w „chwalebnej” historii kraju. To również przytyk do politycznych rozgrywek na światowej arenie, gdzie mocarstwa panoszyły się przestawiając między sobą pionki władzy i dzieląc między siebie miejsca wpływów. […] Chrzestny zwykł mawiać, że różnica pomiędzy Europą i Afryką jest taka, że Europa zapomina o ludziach, podczas gdy Afryka nie przypomina sobie nawet o sobie, i mieszka w Angoli dlatego, że woli być, nie istniejąc, niż być przyszłym wspomnieniem z dawnych dni […] Mam poczucie, że powieść Antunesa jest interpretacyjnie nieskończona. Ile razy nie sięgnęlibyśmy do tego tekstu, to za każdym razem moglibyśmy dojść do innych wniosków, odkryć nowe wątki, ułożyć tę historię na nowo. Styl pisarza jest niezwykły, wręcz nieujarzmiony. Chwała temu, kto poczuł go od pierwszych stron. Ja musiałam przywyknąć, wejść w tę narrację, chociaż i tak mam poczucie braku umiejętności odczytania wszystkich myśli autora, które zawarł w swojej książce. To powieść niełatwa i dająca wiele satysfakcji (brawa dla tłumacza za przekład). Do wielokrotnego odkrywania. Myślę, że to niezwykły materiał do pracy nad tekstem. PS Za piękną okładkę odpowiada Urszula Gireń.

António Lobo Antunes to jeden z najwybitniejszych i najbardziej znanych autorów współczesnej literatury portugalskiej. Sprawia wrażenie trudnego w odbiorze i nie dziwi mnie to w czasach płytkiej, dopaminowej rozrywki, mającej zaspokoić nasz mózg tu i teraz. Antunes gwarantuje zadowolenie na długi czas, bo CZAS to jego konik. Już przy „Nie wchodź tak szybko w tę ciemną noc” pokazał jak mistrzowsko operuje czasoprzestrzenią, unifikując ją w jeden, porywający strumień świadomości. Nie inaczej jest w jego powieści „Chwała Portugalii”. To dzieło gęste i wieloaspektowe, w którym autor nadzwyczajnie eksploruje takie tematy, jak upadek portugalskiego imperium kolonialnego, złożoność relacji rodzinnych i bolesna konfrontacja przeszłości z teraźniejszością. W tej książce Lobo Antunes posługuje się uderzającą prozą i polifonicznym stylem, który zanurza czytelnika w intensywnych, a czasem niepokojących narracjach, które odsłaniają rozległość doświadczeń kolonialnych w Angoli i ich trwałe konsekwencje. Lobo Antunes pracuje z fragmentarycznym, nieliniowym pismem i wykorzystuje tę strukturę do zilustrowania zamętu i wielości wspomnień i uczuć bohaterów. Książka wymaga od czytelnika całkowitego zaangażowania, gdyż głosy narracji zmieniają się i splatają w niemal chaotyczny rytm, odtwarzając sprzeczne myśli i emocje każdej osoby, jednak nawet w tym zawirowaniu jest jakaś autorska konsekwentność, która tak mocno wyróżnia Lobo Antunesa spośród wielu innych pisarzy. Jego bezpośredni kontakt z ludzkim cierpieniem podczas służby wojskowej w Angoli zadecydowały o ukształtowaniu wizji autora, który w swoich książkach rozwija wnikliwą krytykę znamion kolonializmu i przemocy, przy czym momentami robi to w tak poetycki sposób, że dech zapiera. „Tysiące łodyg ciszy powoli faluje wewnątrz luster, oczekując na przerażającą jasność poranka”. U Antunesa tło historyczne i kolonialne Portugalii jest kluczowe. Narodowe (lub osobiste) sumienie zmaga się z ciężarem historii. Balans pomiędzy introspekcją a nieuniknioną konfrontacją z rzeczywistością jest nieuniknione. Z literaturą Lobo Antunesa trzeba się zmierzyć, wymaga ona cierpliwości i zanurzenia się w cierpieniu innych, co w efekcie okazuje się głęboko ludzkie. „Chwała Portugalii” jest dziełem niezbędnym. To nie tylko odzwierciedlenie duchów portugalskiej przeszłości, ale także głęboka eksploracja kondycji ludzkiej w obliczu nieubłaganego upływu czasu. Jeżeli szukacie ambitnego prezentu dla ambitnego czytelnika, to jest właśnie ta książka. IG @angelkubrick