KSIĄŻKI, KTÓRE BOLĄ... - znacie takie? Od kilku lat mam przyjemność recenzować książki dla Wydawnictwa Literackiego. Albo jest tak, że pochłaniam całość w jedną dobę (nawet kosztem zarwanej nocy – a następnego dnia „oczy na zapałkę” i do pracy), albo czytam na raty, dniami i tygodniami, bo lektura jest tak bolesna, że nie da się połknąć jej na raz. Do tej drugiej kategorii należy reportaż „Synapsy Marii H.” Hanny Krall, mistrzyni gatunku. Nie jestem czytelniczą mimozą (w ogólne nią nie jestem), a twórczość pani Krall znam i cenię od lat. A jednak tym razem zmagałam się z tą książką. Zaczynałam, odkładałam na półkę… Wracałam… Kolejny raz od pierwszej strony… Znowu przerwa… I znowu powrót. Jak napisać recenzję książki autorki, która waży każde słowo? Która nie używa słów niepotrzebnych? Która jest mistrzynią ekonomii słowa? Cokolwiek się napisze, zostanie niedosyt i poczucie wstydu. Ale próbuję… Tytułowa bohaterka to Polka mieszkająca w Stanach Zjednoczonych. Wyemigrowała tam po stanie wojennym, podczas którego była internowana. Maria wychowuje autystycznego syna. Ma też męża, córkę i teściową. Kocha, cierpi, nosi w sobie bolesne wspomnienia, które dotyczą także jej rodziny. Zwłaszcza teściowej (chociaż teściowa, podobnie jak mąż, to nie rodzina – bo bez więzów krwi). A jednak życie Marii jest rozpięte między XXI wiekiem i czasami II wojny światowej. A raczej opowieściami o wojnie, bo ona jej nie doświadczyła. Rozdziały poświęcone Holokaustowi, zwłaszcza likwidacji warszawskiego getta, są przejmujące, mimo iż autorka nie epatuje opisami i rozdzieraniem szat – podobnie jak w literackim reportażu „Zdążyć przed Panem Bogiem”. I na tym właśnie polega siła tej prozy – bez udziwnień, homeryckich porównań, wielosłowia.. „Synapsy Marii H.” to również opowieść o niezwykle trudnym macierzyństwie. Cóż jeszcze? Może tyle, że bardzo ujął mnie w tej książce fragment o kotce – gdy autorka pisała o jej twarzy, a nie pyszczku czy mordce. Dziękuję Wydawnictwu Literackiemu za prezent dla mnie i mojej biblioteki – książka wkrótce trafi na regały. Polecam. BEATA IGIELSKA (Książkowzięci - https://www.facebook.com/groups/792745361306532)