MAMY CZAS - jubileuszowa debata historyków: Butterwick, Nowak, Zamoyski
27.09.2023
Richard Butterwick, Andrzej Nowak, Adam Zamoyski
godz. 18:00, Kraków, Sala Mehofferowska Wydawnictwa Literackiego, ul. Długa 1
27 września odbędzie się kolejna debata z cyklu „Mamy czas.
Jubileuszowe spotkania w Wydawnictwie Literackim”, który organizujemy z okazji
70. Rocznicy powstania Wydawnictwa Literackiego. W Sali Mehofferowskiej o godz.
18.00 spotkają się historycy: Richard Butterwick, Andrzej Nowak i Adam
Zamoyski. Dyskusję pod hasłem „Przyszłość przeszłości” poprowadzi Jacek
Stawiski.
Wstęp wolny. Warunkiem uczestnictwa jest jedynie pobranie
wejściówki w systemie Evenea.pl:
https://app.evenea.pl/event/przeszlosc/
„Historia nauczycielką życia” vs. „historia uczy, że
nigdy nikogo niczego nie nauczyła” – to dwa najbardziej wyświechtane powiedzenia
na temat studiów przeszłości. Między tymi biegunami rozciąga się jednak
przestrzeń na wszystkie procesy, jakim rzeczywiście podlega historia w ludzkiej
pamięci i społecznej praktyce. Od zapomnienia, przez mitologizacje, rewizje, ponowne
odkrycia, modyfikacje, reinterpretacje, po instrumentalizacje lub
zafałszowania. Na straży prawdy stoją ci, którzy historią zajmują się zawodowo.
Ale czy i oni nie podlegają wpływom formacji myślowych swoich epok? Czy każde
pokolenie ma zatem „swoją historię”? A może, wbrew pozorom, istnieje
niewidoczna ciągłość polskiej opowieści o dziejach? Na ile historyczne analogie
uprawniają do interpretacji wydarzeń dziejących się tu i teraz? I wreszcie –
czy w dziejach możemy wyczytać to, co dopiero może się zdarzyć?
W naszej debacie fascynujące zagadnienie użyteczność
historii w naszym rozumieniu świata i lepszego w nim działania nie będzie
jednak pytaniem abstrakcyjnym, lecz jak najbardziej konkretnym. Porozmawiamy
przede wszystkim o historii relacji Polski z najważniejszymi sąsiadami, w
szczególności z Rosją i olbrzymim katalogu konfliktów, sprzecznych interesów i
wzajemnych oddziaływań. Z jednej strony – największe państwo na świecie, które
nigdy nie czuło się wystarczająco syte nowych terytoriów. Z drugiej – ość w rosyjskim
gardle, przeszkoda w pochodzie na Zachód, kraj, którego „powstańczą gotowość”
zawsze należało brać pod uwagę.
Temat ten nabrał szczególnego znaczenia po agresji Rosji na
Ukrainę w lutym 2022 roku, ale przecież w Polsce był on zawsze nie tylko aktualny,
ale może nawet najważniejszy ze wszystkich. Był nim początkach wieku XVII,
kiedy Polacy zajęli Kreml, był w wieku XVIII, kiedy Rzeczpospolita powoli
traciła niezależność, w wieku XIX, kiedy kolejni powstańcy walczyli z rosyjskim
wojskiem, pod Warszawą w 1920 roku i przez pół wieku komunizmu.
„Koniec historii” ogłoszony po upadku ZSRR był jedną z najbardziej
nietrafionych diagnoz w dziejach, o czym dziś boleśnie przekonują się Ukraińcy.
Polacy szczycą się swoim realizmem i brakiem złudzeń w ocenie stałego
zagrożenia rosyjskim imperializmem. Ale czy naprawdę tak ochoczo wyciągamy
lekcje z historii polsko-rosyjskich zmagań? Czy potrafimy korzystać z dorobku
wszystkich poprzednich pokoleń, z których każde widziało świat i historię nieco
inaczej i właśnie w tym tkwi wartość ich prac? Czy sami jesteśmy w stanie
zinterpretować to, co zdarzyło się dawniej inaczej, lepiej lub mądrzej?
Innymi słowy – jaka jest przyszłość naszej przeszłości?
Do debaty zaprosiliśmy wybitnych historyków, autorów
Wydawnictwa Literackiego.
RICHARD BUTTERWICK jest absolwentem Uniwersytetów w Cambridge i Oksfordzie, obecnie
Profesorem Historii Polski i Litwy na Uniwersytecie Londyńskim i Głównym
Historykiem Muzeum Historii Polski. Publikuje zarówno za granicą, jak i w
Polsce; jego najnowszą książką jest znakomicie przyjęta praca „Światło i
płomień. Odrodzenie i zniszczenie Rzeczypospolitej (1733–1795)”, która zdobyła
m.in. I Nagrodę im. Karola Modzelewskiego w konkursie Polskiego Towarzystwa
Historycznego.
ANDRZEJ NOWAK jest jednym z najwybitniejszych polskich
sowietologów, kierownikiem Zakładu
Historii Europy Wschodniej na UJ i profesorem zwyczajnym w Instytucie Historii
PAN. Wykładał historię Polski i Rosji na wielu zagranicznych uniwersytetach,
m.in. na Harvardzie, Cambridge i Columbia University. Jest autorem
kilkudziesięciu książek; wielokrotnie nagradzany, m.in. Nagrodą Klio i Nagrodą
im. Jerzego Giedroycia. W czerwcu opublikował nakładem Wydawnictwa Literackiego
książkę „Powrót «Imperium Zła». Ideologie współczesnej Rosji. ich twórcy i krytycy (1913-2023)”.
ADAM ZAMOYSKI urodził się w
Nowym Jorku, a młodość spędził w Londynie. Jest absolwentem uniwersytetu w
Oksfordzie, gdzie studiował historię, filologię francuską i rosyjską. Członek londyńskiego
Society of Antiquaries, Royal Society of Arts i Royal Society of Literature. W 2007 został odznaczony komandorią Orderu Odrodzenia
Polski. Jego książki cieszą się zarówno dobrą opinią w sferach akademickich jak
i popularnością wśród czytelników, przyczyniły się do rozpowszechnienia wiedzy
o Polsce i Polakach nie tylko w świecie anglosaskim, ale też w innych krajach,
do których dotarły w tłumaczeniu. W Wydawnictwie Literackim ukazała się m.in. jego
bestselerowa „Polska. Opowieść o dziejach niezwykłego narodu 966-2008”.
Środa, 27 września 2023, godz.
18:00, Sala Mehofferowska Wydawnictwa Literackiego, Kraków, ul. Długa 1
Patronami jubileuszu 70-lecia WL są Krakowskie Biuro Festiwalowe,
Kraków Miasto Literatury UNESCO i portal Lubimyczytać.
Patronem medialnym cyklu debat „Mamy czas” jest Radio Tok
Fm.