„Sofia albo początek wszystkich historii” to piękna, wzruszająca opowieść o miłości, przyjaźni, zdolności do poświęceń oraz o tęsknocie za rodzinnym krajem, który trzeba było opuścić. To również mądra i dająca do myślenia książka o kondycji współczesnego świata, w którym wciąż toczą się wojny pochłaniające miliony ofiar. Rafik Schami słynie z umiejętności snucia pasjonujących, wielowątkowych historii, które można czytać i czytać z niesłabnącym zainteresowaniem. Tak też jest w przypadku jego nowej powieści, której akcja rozgrywa się w Syrii i w Europie. Salman emigruje z Syrii jako młody człowiek. Musi uciekać, gdyż działając w opozycji, naraził się władzom i w dodatku został oskarżony o morderstwo. Początkowo wydawać się może, że mężczyzna zaaklimatyzował się w nowym miejscu, założył rodzinę, zamieszkał we Włoszech. Gdy jednak po latach w mediach znów robi się głośno na temat Syrii, w Salmanie budzi się nie tylko tęsknota za ojczyzną, ale i chęć odwiedzenia jej, mimo że to niebezpieczne. To tylko jedna z wielu historii, które tworzą rozbudowaną fabułę. Poznajemy również innych członków rodziny Salmana oraz bohaterów, których on nigdy nie widział i o których istnieniu dopiero się dowie. Piękna i wzruszająca jest opowieść o Sofii i Karimie, parze zakochanych, którym nie było dane się pobrać. W dramatycznych okolicznościach dziewczyna ratuje ukochanemu życie, o on obiecuje jej, że w przyszłości odwdzięczy się za to, jeśli tylko Sofia będzie potrzebować pomocy. Po wielu latach ma okazję spłacić dług, lecz powierzona mu misja okazuje się niebezpieczna. Wszystkie te początkowo z pozoru niepowiązane wątki w pewnym momencie splatają się w jedną całość, która trzyma w napięciu do ostatnich stron. Nowa powieść syryjskiego pisarza przenosi czytelnika do kraju jego dzieciństwa, który – podobnie jak Salman – autor musiał opuścić, by ostatecznie zamieszkać w Europie. Ten dawny świat przeplata się ze współczesnością, gdyż część wydarzeń rozgrywa się w przededniu Arabskiej Wiosny. Mamy okazję porównać, jak na przestrzeni kilku dziesięcioleci zmieniała się sytuacja polityczna w Syrii i jak młode pokolenia zaczęły odchodzić od tradycji. To zderzenie dawnych rytuałów z nowoczesnością jest na pewno jednym z najciekawszych problemów. Niezmienne pozostają jednak uczucia i pragnienia – bez względu na czasy ludzie chcą i potrafią się kochać, pragną być szczęśliwi, wolni... Wydawać by się mogło, że to ich podstawowe prawa, a jednak na świecie wciąż są one łamane, czego przykładem jest Syria. Opisany przez autora szczegółowo system oparty na terrorze i przemocy mrozi krew w żyłach. Rafik Schami pisze nie tylko pasjonująco, ale i pięknie, barwnym, plastycznym językiem, który niesamowicie oddziałuje na wyobraźnię i wszystkie zmysły czytelnika. Tę synestezję widać przede wszystkim w opisach potraw, obyczajów, strojów, miejsc. Przeczytałam „Sofię...” z ogromną przyjemnością i wzruszeniem. Żałuję jedynie, że książka nie ma kolejnych niemal pięciuset stron, bo z chęcią wchłonęłabym następne niepowtarzalne opowieści. BEATA IGIELSKA