(ur. 1948) – profesor dr hab., od 25 lat zatrudniony na Uniwersytecie Opolskim, w przeszłości także wykładowca w Studium Europy Wschodniej UW, znawca historii mniejszości polskiej w ZSRR. Wykładał i wygłaszał odczyty m.in. na Uniwersytecie Stanforda, na Sorbonie i na Uniwersytecie Londyńskim. Jest autorem wielu prac naukowych i publicystycznych, w tym m.in. Pierwszy naród ukarany: Polacy w Związku Radzieckim w latach 1921–1939 (1991, Nagroda „Polityki”), Powstanie Warszawskie widziane z Moskwy (2011) oraz Zapomniane ludobójstwo. Polacy w państwie Stalina. „Operacja polska” 1937–1938 (2014, nominacja do Nagrody Historycznej im. K. Moczarskiego). Były rosyjski dysydent, w latach 1981–1989 jedyny obywatel sowiecki aktywnie działający w podziemnej „Solidarności”, pracownik Radia Wolna Europa.